 Reference Base  Elephantographia curiosa. Editio altera auctior et emenda... |
|
Petri ab Hartenfelss, G.C., 1723. Elephantographia curiosa. Editio altera auctior et emendatior, cum multis figuris aeneis. Lipsiae and Erfordiae, Joh. Mich. Funckii, pp. i-xxx, 1-284, 1-20, i-xix
|
|
|
|
| |
| Location: |
World |
| Subject: |
Text as original |
| Species: |
All Rhino Species |
 |
|
[120] Partis I, caput XVI
Elephanti antipathiam atque hostes enumerat.
[121]
Inter ipsius hostes prima occupat subsella Rhinoceros, qui secundum Martialem nunquam victus ab hoste redit, de quo Plinius H.N. l.8, c.20, ita scribit: in ludis Pompeji Magnus visus est Rhinoceros, alter hic genitus hosti, Elephanto cornu ad saxa limatô praeparat se pugnae in dimicatione alvum maximê petens, quam scit esse molliorem, eâque perfossa facile superat Elephantum: lingitudo ei par, crura longe breviora, color buxeus: reperitur in provincia Suchuen, juxta oppidum Po dictum hoc animal, ut & aliis locis, geritque internecinum diffidium cum Elephanto maximasque inimicitias, que de re H. Cardanus subtil. l.10 haec scribit: Hic est indicus taurus corpus habens Elephanti ferme magnitudine, crura breviora, colorem buxeum: totus testis quibusdam in modum clypei armatus est â natura: in naris extremo juxta nominis sui significatum cornu gerit palmi longitudine & paula majus, durissimum, firmissimum, rectum, atque praeacutum, sed quod versus frontem torquetur, quodque pugnaturus in saxo exacuit: sunt & quidam ex his, qui aliud exiguum cornu habent in tergore.
Referunt Anno salutis 1513 delatum unum ad Lusitaniae Regem calendis Maji, quem Rex post biennium Ulyssiponae in spectaculo cum Elephanto pugnantem exhibuit populo, in quo certamine vicit Rhinoceros: adeo nihil natura voluit imnino ab incommodis esse tatum: nam Elephantum hic solus exagitat: dicunt quidam & serpentem, sed societas Elephantum reddit ab utroque tutum, nec periculo subjacet nisi cum causa aliquâ â grege suo disjungitur. Rhinocerotem Pausanias vidit, agnovit & Plinius, non tamen Aristoteles. Hactenus Cardanus.
Damianus â Goes in encomio Hispaniae scribit: certamini unius Elephanti cum Rhinocerote intersui, spectaculum erat admiratione dignum, in quo elephas succumbuit. Jovius vero in elogio Tristani Acunii sic scribit: ferunt, Rhinocerotem, cum ab Oceano Ulyssiponensi in portu exponeretur, aspectu atque odore suo Elephantum, qui tum erat in Regiam, usque adeo truculenter terruisse, ut Elephas naturae miraculo praecipui sui hostis concepto incredibili pavore septum suae caveae ferreis ingentibus clathris munitum humerorum & capitis praecipiti impulsu perruperit, & in longam se proripiens fugam, terribilique barritu edito stridens & furens cuncta obvia prostraverit.
[122]
Rhinocerotem non visum in Italia multis jam seculis animal Romam suo tempore devectum scribit Joh. Petrus Maffeius Histor. Indic. l. 5 ut cum Elephanto commissus, quo cum implacabiles gerit inimicitias, vetetis magnificentiae spectaculum populo Romano repraesentaret: sed qui ab ultimis terrarum terminis in Europam incolumis venerat, ad Ligusticae demum orae scopulos facto naufragio cum impeditus catenis enatare non posset, exoptatam plebem urbanam oblectatione privavit. Bellum hoc [aspondon] inter has belluas inde creditur oriri, quod Elephas Rhinoceroti pascua praeripiat: itaque obviam sibi facti se invicem aggrediuntur ancipiti pugnam: Rhinoceros duram pelle quasi loricam armatum capite inclinato suo acutissimo cornu Elephanti abdomen petit, eumque sic lethaliter vulneratum superat: interdum autem Elephas Rhinocerotem proboscide comprehensum strangulat & prosternit, suisque cornibus vulgo dentibus interimit: quamvis enim pellis Rhinocerotis ea sit firmitate, ut aegre jaculo penetrari queat, tamen tam violentus est Elpehanti impetus, ut eam penetret & conficiat. Aelianus l.c.
Hanc pugnam eleganter describit Guilielmus Salustius hebdomados l.c. in encomio Elephanti:
At non vis animi solers, non ossa, nec alti
Nembrorum nodi vafris obsistere possunt
Fraudibus, & cauti subitis insultibus hostis:
Hostis Rhinoceros, cui nunquam caeca ministrat
Arma furor, nec signa movet, quia ante minacem
Exacuet narem scopulis obnixus acutis:
Nec tum vana, ferox tergum impenetrabile tentat
Ictibus, at mollem teli qua pervius ictus
Sortitur ventre curem, dein vulnere saevit.
Constat experientia teste, Rhinocerotem, licet longitudine Elephanto pene par sit, cruribus tamen multo brevioribus, natura armis offensivis & defensivis esse robustissimam belluam, sicut in spectaculis Romanis apparuit: imprimis in Domitiani nummis ejus forma impressa conspicitur, eo quod in theatrum populo Romano eam induxit, qua de re Martialis ita:
Preastitit exhibitus tota tibi Caesar arena
Quae non praemisit praelia Rhinoceros:
O quam teribiles exarsit pronus in iras,
Quantus erat cornu, ceu pila taurus erat.
Et alibi:
Sollicitant pavidi dum Rhinocerota Magistri,
Seque diu magnae colligit ira ferae:
Namque gravem duro cornu sic extulit Ursum,
Jactat ut impositas taurus in astra pilas.
Rhinocerotes omnes mares esse Oppianus scribit, nec unquam foeminam conspici, ideoque fatetur, se ignorare, unde oriantur: ast diverso & ab aliorum animalium distincto
[123]
generationis modo illum generari haut credibile est.
Similiter cum Monocerote in arenam descendere creditur Elephas: animalis hujus existentiam multi in dubium vocant: non pauci autem secus sentiunt: inter quos Garzias ab Horto in histor. aromae L.1 c.14 refert sequentia: ex Viris fide dignis, inquit, accepi, inter promontorium bonae spei & aliud promontorium vulgo de Currentes nunc upatum vidisse se affirmabant terrestre quoddam animalis genus, licet mari etiam delectetur, quod caput & jubam equi habuerit, (minime tamen marinum fuisse), cornu praeditum duos palmos longo, mobili, quodque nunc in dextram nunc in sinistram obverterit, modo illud attulerit, modo demiserit; id animal, affirmabant, cum Elephanto ferociter praeliari, ejusque cornu adversus venena laudari. Cum biforibus seu bobus sylvestribus & Uris etiam saeqe dimicare Elephantum Forerus scribit.
[183]
De Rhinocerote idem narratur, quod eleganter exprimit Poeta hujus seculi famigeratissimus J. rempenius, professor Helmstadiensis in deliciis Parnassi sequenti metro:
Aut velut corpens rabies residit,
Virginis vultus ubi forte vidit,
Et cadit robur furiis remotis
Rhinocerotis.
|
|
|
File available
details
Original text on this topic: