user: pass:


Gois, D. de, 1567. Chronica do felicissimo Rei D Manuel [part 4]. Lisboa, Francisco Correa

  details
 
Location: Asia
Subject: Captivity - Before 1800
Species: Indian Rhino


Original text on this topic:
Portuguese text from edition of Lisboa, 1749

[1749: 477]
Capitulo xviii De como el Rei quis ver per experiencia o que os scriptores screvem do odio natural que a antre os Elephantes, & os Rhinocerotas, pera ho que mandou em Lisboa meter estas duas espantosas alimarias em hum terreiro cerrado, & do que cada huma della fez.

[489]
Ha outra alimaria que natureza deu por imiga aho Elephante he ho Rhinoçerota, ou Ganda, quomo lhes chamam hos Indios, à qual ha Scriptura fagrada no livro [490] dos Numeros Capitulos xxiii, xxiiii tribui tanta força, que entre outras palauras co que ho Propheta Balao benzeo hos filhos de Israel diz addi, Deos trouxe este povo do Egipto, ha fortaleza do qual he semelhante à do Rhinoçerota, & no liuro de Iob, capitulo quarenta, & noue diz Mouses que reprehendedo Deos Iob de pouca sé, lhe perguntaua que se desconsiado de seu poder, se confiaua na grande força do Rhinoçerota. Diodoro Siculo, Plinio, & Solino dizem que em força he igual abo Elephante, & mais baxo de corpo, no que dize verdade, mas isto he por terem has pernas muito curtas, mas na gradeza do corpo lhe he quasi igual, afsi na grossura, quomo de longo, & da mesma cor do Elephante, que he quomo de çinza mesturada com po de caruao. Sam estes Rhinoçerotas cubertos de conchas quomo de cagado, ou tartaruga, das quaes tem de cada banda tres, separadas huas das outras, de que huas lhe cobre has espadoas, & outras has costas, & has outras has coxas das ancas pera baxo: Viuem quasi quomo porcos, porque se lançam na lama, & em charcos, & sespoiao & enuoluem nella quomo ho elles fazem, andam com ha cabeça tao baixa que quasi pareçe que lhe anda ho foçinho arastando pelo chao, tem hos olhos quasi no cabo do foçinho, junto das vetas, entre hos quaes lhe fae hum corno que dizem ter grande virtude contra peçconha, de longura de palmo, & meo, de cor de unha de çeruo, hum pouco reuolto pera çima, de grossura de hum palmo em redondo, & na ponta agudo, tao duro quomo ferro, ho qual segundo fescreue esta alimaria aguça em pedras, quando ha de pelejar com hos Elephantes, a que tem natural odio, no que tem tanta astuçia que sempre hos comettem pela barriga, por naquella parte terem ha pelle mais fraca, mas se ho Elephante se pode guardar, que se nao metta ho Rhinoçerota antre has pernas, ho toma com ha tromba pelo pescoço, & ho derruba, & com hos dentes ho fere tanto pelas partes da pelle que fica descuberta das conchas, pifandoho tambem com hos pés, & maos atte que ho matta. Destas duas alimarias quis elRei dom Emanuel ver por experiençia ha força, & manhas que cada hua dellas tinha em se defender, & cometter a outra, pera ho que neste Anno de mil, & quinhentos, & dezasette, no mes de Feuereiro ordenou que has trouxessem a hum circuito, ou pateo çercado de paredes altas com ameas que naquelle tepo estaua diante da casa de contractaçam da India, & Guiné, das quaes ha primeira foi ho Rhinoçrota que afsi quomo entrou ho posera detras de hus pannos darmar que estauam pendurados em hum pafadiço que iha da sala del Rei pera da rainha, isto porque ho Elephante ho nao visse aho entrar da porta, & loguo dahi a hum pouco entrou ho Elephante, nas costas do qual hos homes da guarda delRei fecharam has portas do pateo. Ho que feito mandou elRei que aleuantassem hos pannos darmar, onde ho Rhinoçerota estaua escondido, ho qual posto que estiuesse ferropeado (porque assi andaua sempre) em vendo ho Elephante, fez hu geito pera ho Indio que ho curaua, & trazia preso per hua cadea comprida, quomo em modo de lhe dizer que ho leizasse ir pera onde ho imigo estaua, ho Indio porque ha alimaria começaua ja de puxar, lhe alargou ha cadea, leuando com tudo ho cabo della na mao, de maneira que com ho passo mui seguro começou demcaminhar pera onde ho Elephante estaua, leuando ho foçinho posto no chao, asoprando pelas ventas com tanta força que fazia aleuantar ho po, & palhas do chao quomo se fora hum redemoinho de vento. Ho Elephante quando ho Rhinoçerota faiho estaua aca reuolta pera aquella parte, mas em ho vendo se tornou em redondo contrelle, dando vrros, & fazendo geitos com ha tromba de querer pelejar, com tudo depois que ho Rhinoçerota chegou junto delle, querendo ja cometter pela barriga, pareçe que pela pouca idade de que era, desconfiado de se poder ajudar dos dentes, contra hum tamanho imiguo, polos ter ainda tao pequenos que lhe nao [491] fairiam da bocamais de tres palmos, fex volta em redondo, endireitando pera hua janela de grades de ferro que estaua junto da porta do pateo que oulhaua de longuo das casas da ribeira, nas quaes pos ha cabeça com tata força que torçeo dous dos baroes das grades, q feriam de grossura doito boas polegadas em quadrado, per entre hos quaes dous baroes faiho, deixando ho Indio que ho gouernaua no chao, que nesta presa se lançou delle, ho que se nam fezera arebentara entre has grades, & ho lumear deçima da janela: esta foi hua das grades forças que se podemimaginar. Saido afsi ho Elephante do pateo tomou ho caminho dos estaos, onde era sua pousada, nao tendo cota com cousa que achasse diante, assi homes de pé, quomo de cauallo, que perante todos passaua fazendo tamanha reuolta, que com hos brados que dauam hus ahos outros que se guardassem, pareçia que era algua batalha posta fora de sua orde, ou desbaratada dos imigos. Isto he de notar q ha abertura q ho Elephante fez entre hos dous baroes de ferro por onde passou foi tam pequena, que com trabalho podia hum homem de comum statura, vestido em pelote passar por ella: mas ho medo, & industria de natureza lhe deram ho geito pera poder fair per hum tam pequeno lugar. Ho Rhinoçerota sicou no campo muim seguro, dando quasi a entender ahos que stauam apar delle, com hos geitos, & meneos que fazia, que tinha ha victoria por çerta se ho Elephante quisera sperar. Este mesmo Rhinoçerota mandou elRei dom Emanuel, no mes Doctubro deste Anno, aho Papa Leam deçimo, & ho embarcaram em Lisboa em hua nao de que iha por Capitao Ioam de pinna, caualleiro de sua casa, pelo qual tambem mandaua aho papa hua muim rica baixella de prata dourada, laurada de bestiaes, ha qual nao foi ter a Marselha, onde entam estaua el Rei Francisco de Valois, primeiro Rei de França do nome, a cujo rogo Ioam de pinna mandou tirar ho Rhinoçerota em terra pera lho leixarem ver, & lhe fez feruiço dhum muito fermoso ginete, bem ageazado, que elRei açeptou, & lhe fez merçe de cinco mil scudos douro do sol. De Marselha foi ter a costa de Genoa, onde se perdeo com tormenta sem se da nao faluar cousa algua, & ho Rhinoçerota faio morto à praia, onde lhessolaram ha pelle, & foi leuada a Roma, & apresentada aho Papa, chea de palha, que ha reçebeo, & vio com muito espanto, & tristeza pela perda da gente que iha na nao, & presente que lhe el Rei dom Emanuel mandaua.

[ Home ][ Literature ][ Rhino Images ][ Rhino Forums ][ Rhino Species ][ Links ][ About V2.0]